Polityki zakupowe w obszarze Food uwzględniające zrównoważony rozwój

[GRI 204/103-1, 308/103-1, 414/103-1] W 2017 r. oferowaliśmy naszym klientom w ramach jeszcze bardziej zróżnicowanego asortymentu niż w latach ubiegłych ponad 1600 artykułów; z czego większość stanowiły artykuły spożywcze (produkty Food*¹). Ważną jego częścią jest nasza oferta sezonowa i regionalna. Nasza odpowiedzialność za te produkty obejmuje nie tylko drogę od magazynu do kasy, współodpowiedzialność przejmujemy na całej długości tworzenia łańcucha wartości dodanej, również za wytwarzanie surowców w sposób zrównoważony. Ponadto naszym dostawcom stawiamy jasne wymagania, a także wykorzystujemy certyfikację według uznanych standardów zrównoważonego rozwoju. Nasze działania są zbieżne z Agendą na rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030 Organizacji Narodów Zjednoczonych, które m.in. są poświęcone poprawie życia na lądzie (cel 15) oraz zrównoważonemu korzystaniu z zasobów wodnych (cel 14).

[GRI 102-11, 204/103-2, 308/103-2, 414/103-2] Nasz asortyment spożywczy składa się przede wszystkim z artykułów marki własnej, które wybieramy i kształtujemy dla naszych klientów. Ustalamy polityki zakupowe właściwe dla danych surowców i definiujemy wewnętrzne wytyczne dot. zakupu. Kierujemy się przy tym założeniami dot. oceny ryzyka, angażujemy się tam gdzie występują wyzwania ekologiczne i socjalne oraz tam gdzie naszymi staraniami możemy najwięcej osiągnąć. Ściśle współpracujemy z naszymi dostawcami i stale wymieniamy się informacjami dot. naszych wytycznych w zakresie zrównoważonego rozwoju, tak aby dostawcy również mogli wdrażać nasze wymogi. Ponadto angażujemy się w wiele inicjatyw branżowych lub inicjatyw zrzeszających wielu interesariuszy, np. w temacie owoców egzotycznych. Aby móc kontrolować proces zmiany surowców aż do producenta, identyfikowalność produktów staje się coraz ważniejsza. Nasi klienci dzięki Kodowi Identyfikowalności ALDI (ATC) mogą szybko sprawdzić pochodzenie różnych produktów. Ponadto pracujemy z uznanymi znakami/logotypami/certyfikatami zrównoważonego rozwoju.

[GRI 204/103-2/3, 308/103-2]

Owoce i warzywa są jedną z najważniejszych grup asortymentowych w całej Grupie Przedsiębiorstw. W ofercie mamy średnio 100 różnych rodzajów owoców i warzyw  – liczba ta waha się w zależności od kraju i pory roku. Od 2015 r. oferta zwiększyła się łącznie o ponad 20 procent. Tematy, którymi zajmujemy się w ramach tej grupy asortymentowej, są różnorodne. Każda roślina ma inne wymagania, czy to duże zapotrzebowanie na wodę w czasie uprawy, czy to szczególną ochronę przed szkodnikami. Ponadto ważnym aspektem jest zapewnienie sprawiedliwych warunków pracy podczas uprawy. Wszyscy producenci owoców i warzyw, których artykuły są sprzedawane w ALDI Nord, poza aktualnym certyfikatem GLOBALG.A.P muszą udokumentować ewaluację socjalną zgodnie z modułem uzupełniającym GLOBALG.A.P.- GRASP*² (GLOBALG.A.P. Risk Assessment on Social Practice). Z końcem 2017 r. udział zakładów wytwórczych ewaluowanych w oparciu o GRASP lub zakładów objętych porównywalną ewaluacją polityki socjalnej wynosił 80 procent (według łącznej liczby zakładów produkcyjnych dostawców owoców i warzyw, realizujących dostawy do ALDI Nord Niemcy). Od 2017 r. w Belgii, Niemczech i Holandii nabywamy wyłącznie banany oznaczone unijnym logo produkcji ekologicznej lub certyfikatem Fairtrade czy też Rainforest Alliance Certified^TM, jak również ananasy posiadające certyfikat Rainforest Alliance Certified^TM.

W 2017 r. rozpoczęliśmy dialog z dostawcami na temat głównych wyzwań w łańcuchu dostaw owoców i warzyw. W Holandii wspólnie z dostawcami pracujemy nad tym, aby owoce i warzywa wyróżniać znakiem jakości PlanetProof fundacji Milieukeur. Znak jakości nadawany jest produktom uprawianym w sposób konwencjonalny, które wyróżniają się stosowaniem rozwiązań zgodnych z ideą zrównoważonego rozwoju, m.in. w zakresie stosowanych środków ochrony roślin, ochrony wód, zagospodarowania gleb lub oszczędności energii. Przystępując do Juice CSR Platform (odpowiedzialnej za temat soków) oraz do Światowego Forum Bananowego (World Banana Forum) kontynuujemy dialog na arenie międzynarodowej. W 2017 r. ponownie prowadziliśmy wymianę poglądów i doświadczeń z organizacjami pozarządowymi, takimi jak Oxfam, czy też duńskiej Danwatch. Skupialiśmy się na szczególnie istotnych tematach, takich jak poprawa warunków pracy podczas uprawy bananów lub winorośli.

Owoce egzotyczne, takie jak pomarańcze lub banany należą do najczęściej kupowanych owoców w Niemczech. Dlatego szczególnie ważnym jest dążenie do zrównoważonej uprawy oraz poprawy warunków socjalnych, jak i warunków pracy na plantacjach. W październiku 2017 r. wprowadziliśmy w Niemczech wewnętrzne wytyczne dot. zakupu owoców egzotycznych, w których zdefiniowano wymagania zakupowe specjalnie dla tej kategorii. Celem tych wytycznych jest budowa możliwie długoterminowego partnerstwa pomiędzy naszymi dostawcami, a producentami owoców egzotycznych. Tym sposobem producenci powinni być wspierani w trakcie implementacji wysokich wymagań socjalnych oraz środowiskowych podczas upraw. Regulacja ta przewiduje również możliwość przeprowadzania przez dostawców kontroli w kraju pochodzenia. Zastrzegamy sobie także prawo przeprowadzenia kontroli we własnym zakresie lub zlecania ich upoważnionym osobom trzecim.  

Olej palmowy jest wszechstronnie wykorzystywany w produkcji licznych artykułów – od glazury do ciast po środki piorące. W wielu rejonach upraw w Azji Południowo-Wschodniej produkcja oleju palmowego prowadzi jednak do zwiększonych problemów zarówno socjalnych jak i ekologicznych. Nie jest jednak łatwo zastąpić olej palmowy, gdyż palma olejowa jest jednym z najbardziej wydajnych owoców oleistych na świecie. W związku z tym Grupa Przedsiębiorstw ALDI Nord w swojej międzynarodowej polityce zakupowej oleju palmowego obowiązującej od 2015 r. stawia na bardziej zrównoważone i oszczędne metody uprawy. Podstawę stanowi fizyczna certyfikacja*³ zgodna ze standardem Okrągłego Stołu ds. Zrównoważonego Oleju Palmowego (Roundtable on Sustainable Palm Oil – RSPO). Do końca 2018 r. dokonamy zamiany artykułów marki własnej w grupie asortymentowej Food oraz Non-Food zawierających w swoim składzie olej palmowy na olej w 100 % certyfikowany przez RSPO. Pochodne i frakcje, które pod koniec 2018 r. nie będą dostępne w jakości certyfikowanej przez RSPO, zostaną wówczas objęte certyfikatami RSPO Book & Claim*⁴. W roku sprawozdawczym w całej Grupie Przedsiębiorstw osiągnęliśmy już prawie 90 procent certyfikowanej jakości (w roku 2015: 77 procent).

[GRI 414-2] Na Wybrzeżu Kości Słoniowej planujemy do 2019 r. przeszkolić ponad 2.000 drobnych rolników, w wyniku czego powinni oni otrzymać certyfikację zgodną z kryteriami RSPO. Na miejscu nad realizacją projektu czuwa organizacja pozarządowa Solidaridad International, angażująca się na rzecz zrównoważonego łańcucha dostaw. Inicjatywa ta wpływa pozytywnie nie tylko na ochronę środowiska, ale również zwiększa szanse drobnych rolników na wprowadzenie ich surowców do obrotu.

Kakao jest uprawiane w Afryce Zachodniej w głównej mierze przez drobnych rolników i ich rodziny, a następnie sprzedawane kooperatywom. Chcemy przyczyniać się do zachowania ekosystemów oraz dążyć do poprawy warunków pracy i życia ludności utrzymującej się z uprawy kakao. W ten sposób przyczyniamy się do zabezpieczenia zasobów kakao oraz zachowania go jako podstawowego surowca naszych produktów. Od końca 2017 r. wszystkie artykuły marki własnej zawierające kakao w grupach asortymentowych: słodyczy, płatków śniadaniowych i lodów, jak również artykułach marki własnej zawierających w swoich składach znaczny udział kakao posiadają certyfikat uznanych standardów: Fairtrade*⁵, Rainforest Alliance*⁶ lub UTZ*⁷. Tym samym cel naszej międzynarodowej polityki zakupowej kakao oraz naszego programu CR został zrealizowany. W niektórych spółkach ALDI Nord, jak Portugalia i Hiszpania, zamieniliśmy już kolejne grupy asortymentowe, względnie planujemy ich zamianę, np. donuty czekoladowe lub croissanty.

W 2018 r. ALDI Nord zostało partnerem programu sprzedaży kakao o nazwie Fairtrade Cocoa Program. Oznacza to, że w przyszłości kakao znajdujące się w produktach marki własnej będziemy pozyskiwać z certyfikowanych źródeł programu sprzedaży kakao. W całej Grupie Przedsiębiorstw wybrane produkty czekoladowe marki Moser Roth zostaną zamienione. W odróżnieniu do klasycznego certyfikatu Fairtrade w przypadku programu sprzedaży kakao chodzi o sprawiedliwy zakup surowca, a nie o skład i certyfikację poszczególnych produktów.

[GRI 414-2] Od 2015 r. w ramach projektu PRO-PLANTEURS na Wybrzeżu Kości Słoniowej pracujemy nad poprawą warunków pracy i życia rolników uprawiających kakao. Projekt został zainicjowany przez członków Forum Zrównoważonego Kakao wraz z niemieckim rządem oraz rządem Wybrzeża Kości Słoniowej.

Uprawa kawy stanowi podstawę egzystencji dla 25 milionów drobnych rolników z Afryki, Azji i Ameryki Łacińskiej. Wiele czynności składających się na produkt końcowy kryje w sobie wyzwania natury społecznej, ekologicznej i ekonomicznej. Istotny jest również fakt zmian klimatycznych i ich następstw, takich jak przedłużające się okresy suszy, powodzie oraz niewielkie zbiory. Zjawiska te zmuszają rolników do konfrontacji z nowymi problemami. Za cel wyznaczyliśmy sobie wspieranie odpowiedzialnej uprawy w krajach pochodzenia – poprzez nasze zaangażowanie w miejscu upraw, wspieramy również sprzedaż odpowiedzialnie wytworzonych towarów. Nasza międzynarodowa polityka zakupowa kawy z 2016 r. zobowiązuje do sukcesywnego zwiększania w artykułach marki własnej udziału kawy pozyskiwanej w sposób zrównoważony. Z końcem 2017 r. w całej Grupie Przedsiębiorstw ALDI Nord 48 procent stosowanego surowca kawy w artykułach marki własnej posiadało certyfikat UTZ, Fairtrade lub Rainforest Alliance Certified^TM albo unijne logo produkcji ekologicznej (w roku 2015: 13 procent).

[GRI 414-2] Od marca 2017 r. wspólnie z fundacją Hanns R. Neumann Stiftung angażujemy się w Kolumbii na rzecz zrównoważonej produkcji kawy. W ciągu dwóch lat trwania projektu wsparcie ma uzyskać łącznie 800 drobnych rolników. Są oni aktywnie wspierani poprzez szkolenia i warsztaty z zakresu zrównoważonych metod upraw, lepszych metod obróbki ziaren, profesjonalnego zarządzania farmą oraz strategicznego planowania.

Herbata jest jednym z najważniejszych towarów handlowych na świecie. Głównymi krajami upraw są Chiny, Indie, Kenia oraz Sri Lanka. Od uprawy po produkt końcowy potrzeba wielkiego nakładu pracy. Na całym świecie na plantacjach herbaty pracuje 200 milionów ludzi. Największe wyzwania stanowią takie problemy jak migracja, warunki pracy, stosowanie pestycydów oraz zmiany klimatyczne. Z początkiem 2017 r. opublikowaliśmy naszą międzynarodową politykę zakupową herbaty. Dotyczy ona wszystkich artykułów marki własnej i reguluje wszelki zakup surowca herbaty w grupach asortymentowych ALDI Nord: herbata czarna i zielona oraz herbatka ziołowa i herbatka owocowa (herbata w torebkach, herbata liściasta). Naszym celem jest, by do końca 2018 r. zamienić co najmniej 80 procent ilości surowca herbaty czarnej oraz zielonej na certyfikowany surowiec pozyskiwany w sposób zrównoważony (z unijnym logo produkcji ekologicznej, certyfikatem UTZ, Fairtrade lub Rainforest Alliance Certified^TM). Z końcem 2017 r. w całej Grupie Przedsiębiorstw ALDI Nord około 53 procent stosowanej ilości surowca herbaty czarnej oraz zielonej wykorzystanej do produkcji artykułów marki własnej było pozyskiwane w sposób zrównoważony. Ponadto dążymy do tego, by do końca 2018 r. zamienić 30 procent ilości surowca herbatki ziołowej i owocowej na certyfikowany surowiec (z unijnym logo produkcji ekologicznej, certyfikatem UTZ, UEBT/UTZ, Fairtrade lub Rainforest Alliance Certified^TM) oraz by do końca 2020 r. udział ten wynosił 40 procent. Już z końcem 2017 r. w całej Grupie Przedsiębiorstw ALDI Nord około 30 procent stosowanej ilości surowca herbatki ziołowej i owocowej było pozyskane w sposób zrównoważony.

Wiele naturalnych populacji ryb jest zagrożonych wskutek przełowienia, nielegalnych metod połowu i zanieczyszczenia środowiska. Połów i hodowla ryb muszą być zmienione, aby chronić zasoby, a także móc w przyszłości pokrywać zapotrzebowanie na produkt spożywczy, jakim są ryby. W odniesieniu do naszych produktów marki własnej chcemy zapewnić bardziej zrównoważony sposób postępowania z rybami i owocami morza wzdłuż całego łańcucha dostaw oraz produkcji. W 2017 r. w ofercie całej Grupy Przedsiębiorstw udział surowców certyfikowanych według standardu Marine Stewardship Council (MSC), Aquaculture Stewardship Council (ASC), GLOBALG.A.P. lub unijnego logo produkcji ekologicznej wynosił prawie 40 procent (w roku 2015: 33 procent). W 2018 r. planujemy uzupełnić nasze krajowe polityki zakupowe o międzynarodową politykę zakupową ryb, definiującą wiążące cele dla całej Grupy Przedsiębiorstw. W związku z tym w całej Grupie Przedsiębiorstw przeprowadzono analizę asortymentu oraz zdefiniowano tzw. „czerwoną listę“ gatunków ryb, które nie są dopuszczone do sprzedaży we wszystkich spółkach Grupy Przedsiębiorstw. Dział CR wspólnie z Działem Zakupów stale analizuje cały asortyment ryb odpowiednio według zdefiniowanych kryteriów, takich jak np. metoda połowu, obszar połowu, jak również aktualny stan populacji danego gatunku ryb.

Również w temacie ryb dialog z naszymi partnerami jest ważny. W 2017 r. przystąpiliśmy do Globalnego Dialogu mającego na celu wsparcie identyfikowalności owoców morza (Global Dialogue on Seafood Traceability). W jego ramach wspólnie z innymi interesariuszami pracujemy nad poprawą identyfikowalności produktów rybnych. W temacie tuńczyka współpracujemy z Międzynarodową Fundacją na rzecz Zrównoważonego Rozwoju Owoców Morza (International Seafood Sustainability Foundation). Dodatkowo wspólnie z innymi przedsiębiorstwami handlu detalicznego wspieramy prowadzoną przez Instytut Thünen stronę internetową „populacje ryb-online".

Konsumenci otrzymują od nas wsparcie w świadomym dokonywaniu zakupów w postaci naszego oznakowania ryb oraz Kodu Identyfikowalności ALDI (ATC). Oba sposoby oznakowania będą stopniowo wprowadzane we wszystkich spółkach ALDI Nord.

[GRI FP dobrostan zwierząt] Dobrostan zwierząt hodowlanych stanowi główny temat debaty społecznej. Liczne produkty marki własnej ALDI Nord zawierają surowce pochodzenia zwierzęcego. Dlatego również naszą odpowiedzialnością jest, by wraz z dostawcami wdrażać i rozwijać standardy dot. dobrostanu zwierząt. W tym celu w ubiegłych latach wdrożyliśmy w całej Grupie Przedsiębiorstw szereg działań wychodzących poza ustawowo wymagane wytyczne. Dotyczy to przede wszystkim wyłączenia ze sprzedaży określonych produktów pochodzenia zwierzęcego, jak np. wełny z królików angorskich lub produktów z futer naturalnych. Nasza międzynarodowa polityka dot. dobrostanu zwierząt wyznacza wiążące ramy naszej działalności. Obowiązuje ona od początku 2016 r. wszelkie produkty marki własnej ALDI Nord zawierające w swoim składzie surowce pochodzenia zwierzęcego w kategorii Food i Non-Food. W polityce zakupowej wprowadziliśmy m.in. od 2025 r. zakaz sprzedaży jaj z chowu klatkowego we wszystkich spółkach Grupy Przedsiębiorstw.

Już w latach 2015/2016 w Belgi, Danii, Niemczech i Holandii uchwalono dodatkowe krajowe polityki zakupowe dot. dobrostanu zwierząt. Portugalia i Francja uczyniły to z początkiem 2018 r.; Hiszpania planuje wprowadzenie tej polityki w bieżącym roku. W szczególności w Belgii, Danii, Niemczech i Holandii w 2017 r. podejmowano intensywne starania w celu dalszej poprawy standardów dot. dobrostanu zwierząt. W Niemczech wprowadziliśmy m.in. etykietę ochrony zwierząt Niemieckiego Stowarzyszenia Ochrony Zwierząt oraz markę własną „Fair & Gut”. W Danii korzystamy z tamtejszego krajowego logo dobrostanu zwierząt, w Holandii ze znaku jakości Beter Leven. Nasze postępy są widoczne, np. poprzez zajęcie wysokiego miejsca w rankingu „Business Benchmark on Farm Animal Welfare" 2017.

[GRI 204/103-2/3, 308/103-2/3, 414/103-2/3] Każda polityka zakupowa zawiera cele dla całej Grupy Przedsiębiorstw, względnie specyficzne dla danego kraju, które każdego roku częściowo kontrolujemy na podstawie ankietowania dostawców. Wyznaczone cele są ujęte w naszych politykach zakupowych. Na stronie cr-aldinord.com udostępniamy aktualizacje polityk. Tym sposobem nasze postępy są transparentne i weryfikowalne.

*¹ Produkty Food i Non-Food
Pod pojęciem „Food“ rozumiemy wszystkie produkty spożywcze z asortymentu stałego i promocyjnego, w tym produkty sezonowe i regionalne. Asortyment stały jest ciągle dostępny w sklepach, różni się jednak w zależności od kraju, a także w poszczególnych sklepów. “Non-Food” odnosi się między innymi do naszych artykułów kosmetycznych i higienicznych z asortymentu stałego i sporej części cotygodniowych artykułów promocyjnych, takich jak meble czy tekstylia.

*² GRASP
GRASP oznacza GLOBALG.A.P. Risk Assessment on Social Practice i jest dobrowolnym dodatkowym modułem certyfikacji GLOBALG.A.P. dla oceny praktyk społecznych w produkcyjnych gospodarstwach rolnych. Zajmuje się specyficznymi aspektami bezpieczeństwa pracy, ochrony zdrowia i interesów społecznych pracowników, z którymi przeprowadzane są wywiady podczas audytu. Ocena GRASP pomaga hodowcom w stworzeniu dobrego zarządzania społecznego w ich gospodarstwach. Aby móc lepiej ocenić zarządzanie społeczne producentami, od 2016 roku wymagana jest przez nas społeczna ocena GRASP dla producentów owoców i warzyw.

*³ Certyfikacja fizyczna
Produkty zawierające olej palmowy mogą posiadać certyfikat RSPO, jeśli spełniają wymagania jednego z trzech systemów łańcucha dostaw IdentityPreserved (IP), Segregation(SEG) lub Mass Balance (MB).

1. Identity Preserved (IP): możliwa jest identyfikowalność oleju aż do poszczególnej plantacji. Olej palmowy jest segregowany, dzięki czemu jest fizycznie oddzielany od niecertyfikowanego oleju palmowego w trakcie całego łańcucha dostaw.

2. Segregation (SEG): podobnie jak w przypadku IP, tylko certyfikowany olej palmowy dostaje się do produktu końcowego. Jednak towar może być zmieszany z kilku zrównoważonych certyfikowanych plantacji.

3. Mass Balance/Bilans masy (MB): w systemie tym certyfikowany olej palmowy jest mieszany w rafinerii w sposób kontrolowany z niecertyfikowanym olejem palmowym. Tak więc produkt końcowy nie zawiera wyłącznie certyfikowanego oleju palmowego. Niezbędnym warunkiem takiego systemu jest dokładne sporządzanie bilansu i pełna kontrola certyfikowanych przepływów surowców w całym łańcuchu dostaw.

*⁴ Certyfikaty „Book & Claim“
Model łańcucha dostaw „Book and Claim“ pozwala tłoczniom, kruszarniom ziaren palmowych i niezależnym grupom małych podmiotów posiadających certyfikat RSPO na sprzedaż kredytów RSPO podmiotom na końcu łańcucha dostaw podczas gdy oni sprzedają fizyczne produkty palmy olejowej jako niecertyfikowane/konwencjonalne.

Tłocznie, kruszarnie ziaren palmowych i niezależne grupy małych podmiotów mogą sprzedawać swoje certyfikowane ilości przy pomocy jednego lub więcej z dostępnych czterech modeli łańcucha dostaw, zapewniając, że ilość ta jest sprzedawana tylko raz. Członkowie RSPO mogą nabywać kredyty RSPO w celu zrekompensowania ilości niecertyfikowanych/konwencjonalnych produktów z palmy olejowej, których używają w swoich procesach. Wraz z nabyciem kredytów RSPO kupujący mogą stworzyć dla sprzedawców bezpośrednie zachęty produkowania w sposób zrównoważony (Źródło: RSPO (2017): Standard Certyfikacji Łańcucha Dostaw RSPO).

*⁵ Fairtrade
Produkty posiadające certyfikat Fairtrade pochodzą z tzw. sprawiedliwego handlu. Celem jest wspieranie drobnych producentów i pracowników w krajach rozwijających się w Afryce, Azji i Ameryce Łacińskiej oraz zrównoważona poprawa ich pozycji na rynku światowym. Aby otrzymać certyfikat spełnione muszą być międzynarodowe standardy Fairtrade, które obejmują dalekosiężne aspekty społeczne, ekonomiczne i ekologiczne.

*⁶ Rainforest Alliance
Międzynarodowa organizacja środowiskowa Rainforest Alliance została założona w 1987 roku w celu zwalczania postępujących zniszczeń lasów deszczowych. Znakiem Rainforest Alliance Certified^TM z zieloną żabą są opatrzone takie produkty jak kawa, kakao, herbata, banany lub owoce cytrusowe, które pochodzą z gospodarstw prowadzących produkcję w sposób zrównoważony. Rolnicy i związki producentów muszą spełniać surowe kryteria standardu Rainforest-Alliance dotyczącego zrównoważonego rolnictwa. Uwzględniają one lepsze warunki pracy dla pracowników, dostęp do edukacji i ochronę zasobów naturalnych, wrażliwe ekosystemy i dzikie gatunki zwierząt, a także identyfikowalność surowców.

 *⁷ UTZ
Program UTZ został powołany do życia w 2002 roku. Cel: wspieranie rolników trudniących się uprawą kawy, herbaty, kakao i orzechów laskowych w krajach pochodzenia w celu zapewnienia lepszej przyszłości ich rodzinom. Dzięki licznym programom szkoleniowym i edukacyjnym rolnicy otrzymują teoretyczne instrukcje i praktyczne wsparcie w zakresie dobrych praktyk rolniczych i przedsiębiorczości. Ponadto podczas uprawy i zbiorów wspierane jest używanie środków ekologicznych w celu ochrony zasobów naturalnych w kraju uprawy. Ostatecznie takie różnorodne działania zwiększają nie tylko jakość surowców, ale także wydajność uprawy, a tym samym dochody rolników.