Czy opalanie jest zdrowe? – Jak bezpiecznie się opalać?

Temat opalania budzi wiele emocji i kontrowersji. Wielu z nas lubi spędzać czas na słońcu. Któż nie czerpie przyjemności z ciepła promieni słonecznych! Jednak czy opalenizna jest zdrowa? Tak naprawdę promieniowanie UV nie do końca jest dla nas korzystne.

Warto wiedzieć, jak ekspozycja na słońce wpływa na organizm. Czy istnieje sposób na to, aby ochronić naszą skórę przed szkodliwym działaniem promieni UV? Czy można czerpać same korzyści i wykluczyć potencjalne skutki uboczne?

Odpowiadamy, jak bezpiecznie cieszyć się słonecznymi dniami.

Czy opalanie jest zdrowe? – Czy ekspozycja na słońce jest potrzebna organizmowi?

Ekspozycja na słońce jest nam potrzebna, jednak w umiarkowanych ilościach. Bezpieczne opalanie nie powinno trwać dłużej niż 10–15 minut.

Promienie UVB są niezbędne do produkcji witaminy D w skórze. Witamina D w żywności występuje w niewielkich ilościach. Jednocześnie jest potrzebna dla zdrowia kości, układu odpornościowego oraz układu nerwowego. Jeśli nie wystawiasz skóry na słońce, jesteś zagrożony ryzykiem jej niedoboru.

W Polsce problem ten dotyczy większości społeczeństwa. Nie wynika to z tego, że Polacy nie lubią się opalać. Wręcz przeciwnie. Kochamy zażywać kąpieli słonecznych. I z jednej strony zbyt mocno się opalamy, a z drugiej cierpimy na globalny niedobór witaminy D. Dlaczego?

W okresie jesienno-zimowym nasza ekspozycja na słońce jest zbyt mała. Wynika to z tego, że zwyczajnie brakuje go na niebie. Dzień jest krótszy, a pogoda często nie sprzyja. W czasie wiosny i lata nasza skóra korzysta z dobroci natury. Jednak nie jest na tyle wydajna, aby zmagazynować zapasy witaminy D na cały rok. Oprócz tego zalecana ochrona przeciwsłoneczna jeszcze bardziej ją osłabia.

Jak sobie z tym radzić? Wszystkim mieszkańcom Polski zalecana jest suplementacja witaminy D. Zwłaszcza w miesiącach jesienno-zimowych.

Jednoznacznie stwierdzono – lepiej włączyć suplementację witaminy D i zachowywać zasady bezpiecznego opalania, niż wystawiać skórę na nadmierne działanie promieni ultrafioletowych.

Pamiętaj, że ekspozycja na słońce niesie ze sobą ryzyko. Długotrwałe opalanie może prowadzić do oparzeń słonecznych. Te z kolei zwiększają ryzyko rozwoju czerniaka. Jest to jeden z najbardziej niebezpiecznych typów nowotworów skóry.

Słońce może także przyspieszać procesy starzenia. Prowadzi do powstawania zmarszczek i przebarwień. Dlatego ważne, aby opalać się z umiarem, stosować kremy z SPF, a także nosić odpowiednią odzież ochronną.

Rodzaje promieniowania słonecznego i ich wpływ na skórę

Słońce emituje różne rodzaje promieniowania. Każde z nich wpływa na skórę w nieco inny  sposób. Najważniejsze z nich to promieniowanie UVA i UVB.

• Promieniowanie UVA stanowi około 95% promieniowania UV, które dociera do powierzchni Ziemi. Przenika ono głęboko w skórę i jest główną przyczyną fotostarzenia. Oznacza to, że prowadzi do powstawania zmarszczek, utraty elastyczności skóry oraz tworzenia się przebarwień. Wykazano, że ten rodzaj promieniowania UV ma zdolność do uszkadzania DNA komórek skóry.
• Promieniowanie UVB stanowi około 5% promieniowania UV docierającego do Ziemi. Jest ono odpowiedzialne za oparzenia słoneczne. Ma większą energię niż UVA i powoduje uszkodzenie naskórka. Promieniowanie UVB jest głównym czynnikiem ryzyka rozwoju raka. Jednak z drugiej strony jest także niezbędne do produkcji witaminy D w skórze.

Możesz chronić się przed szkodliwym działaniem każdego promieniowania słonecznego. Stosuj kremy z filtrem o szerokim spektrum działania. Wybieraj te kosmetyki, które chronią zarówno przed UVA, jak i UVB. Nakładaj je zgodnie z zaleceniami. Pamiętaj o reaplikacji produktów z SPF w ciągu dnia!

Jak bezpiecznie się opalać? – 5 zasad zdrowego opalania

1. Przed opalaniem zabezpiecz skórę kremem z filtrem UV

Filtry ochronne chronią skórę przed szkodliwym działaniem promieniowania UVA i UVB. Wybieraj kremy z filtrem SPF 30 lub wyższym. Nakładaj krem 20 minut przed ekspozycją na słońce i powtarzaj aplikację co 2 godziny. Pamiętaj o tym także za każdym razem po kąpieli, spoceniu czy mechanicznym wytarciu preparatu.

Bez ochrony twoja skóra jest narażona na niebezpieczne oparzenia. Krem z filtrem UV jest pierwszą linią obrony przed szkodliwym działaniem słońca.

2. Zabezpiecz wszystkie znamiona i pieprzyki

Przed wyjściem na słońce zasłoń wszystkie znamiona i pieprzyki kremem z wysokim filtrem UV lub plastrami. Te obszary są szczególnie wrażliwe na promieniowanie UV i mogą łatwiej ulegać uszkodzeniom. Długotrwała ekspozycja na słońce bez ochrony może prowadzić do ich przemiany w zmiany nowotworowe.

Regularnie obserwuj znamiona i pieprzyki pod kątem ich wyglądu. Zwracaj uwagę na ich kształt, kolor, rozmiar. W przypadku zauważenia niepokojących objawów, skonsultuj się z dermatologiem.

3. Korzystaj z nakrycia głowy

Noszenie nakrycia głowy podczas opalania jest niezwykle ważne. Kapelusze z szerokim rondem lub czapki z daszkiem chronią skórę twarzy, uszy i szyję przed szkodliwym promieniowaniem UV. Skóra w tych miejscach jest bardzo delikatna i bardziej podatna na oparzenia oraz uszkodzenia słoneczne.

Nakrycie głowy pomaga zapobiegać udarowi słonecznemu, który może wystąpić w wyniku przegrzania organizmu.
Wybieraj nakrycia z lekkich, przewiewnych materiałów. Dzięki temu ochronisz się przed słońcem i zadbasz o swój komfort podczas upalnych dni.

4. Pamiętaj o okularach przeciwsłonecznych

Okulary przeciwsłoneczne są niezbędne do ochrony oczu przed promieniowaniem. Wybierz okulary z filtrem UV 400, które blokują 100% promieniowania UVA i UVB. Długotrwała ekspozycja oczu na słońce może prowadzić do zaćmy, degeneracji plamki żółtej i innych problemów zdrowotnych.

Noszenie odpowiednich okularów przeciwsłonecznych chroni oczy i zapobiega ich zmęczeniu. Bez tej ochrony ryzykujesz uszkodzenie swojego wzroku.

5. Staraj się opalać w ruchu

Opalanie w ruchu (np. podczas spaceru lub zabawy na plaży) jest zdrowsze niż leżenie bez ruchu. Ruch sprawia, że promienie słoneczne równomiernie opalają całe ciało. Spędzanie czasu w jednej pozycji (np. leżąc na kocu) bez ruchu zwiększa ryzyko miejscowych oparzeń. Pamiętaj, aby stosować krem z filtrem nawet podczas aktywności na świeżym powietrzu.

Czym jest fototyp skóry i w jaki sposób wpływa na opalanie?

Jak bezpiecznie się opalać? Poznaj swój fototyp skóry.                                                            

To klasyfikacja, która określa reakcję twojej skóry na słońce. To o tyle ważne, że pomaga zrozumieć, jak twoja skóra reaguje na promieniowanie UV. Jeśli poznasz cechy swojej skóry, możesz lepiej chronić się przed słońcem.

Istnieje sześć podstawowych fototypów skóry – od bardzo jasnej (fototyp I) do bardzo ciemnej (fototyp VI).

• Fototyp I – charakteryzuje się bardzo jasną karnacją, często z piegami, która łatwo ulega poparzeniom i nie opala się. Często nie obserwuje się żadnej opalenizny.
• Fototyp II – jasna skóra, która również łatwo się spieka (od razu w kolorze czerwonym). Z czasem przybiera delikatnie brązowy odcień.
• Fototyp III – beżowy odcień skóry, która zazwyczaj łatwo nabiera opalenizny.
• Fototyp IV – ciemniejszy kolor karnacji, która rzadko się spala i łatwo się opala.
• Fototyp V – charakteryzuje się ciemniejszą skórą, która bardzo rzadko ulega oparzeniom i bardzo łatwo się opala.
• Fototyp VI – najciemniejszy naturalny odcień skóry, której oparzenia prawie nigdy nie dotyczą.

Pamiętaj – niezależnie od fototypu twoja skóra narażona jest na działanie promieniowania UV. Długotrwała ekspozycja na słońce bez ochrony może prowadzić do uszkodzeń skóry, przedwczesnego starzenia i zwiększonego ryzyka nowotworów.

Bezpieczne opalanie – FAQ

Jak się opalać?

Opalanie powinno być stopniowe i umiarkowane. Zawsze stosuj krem z filtrem UV o wysokim SPF. Nakładaj go na skórę przed wyjściem na słońce i pamiętaj o ponownym nakładaniu go w ciągu dnia. Unikaj opalania się w godzinach największego nasilenia promieniowania, czyli od 10:00 do 16:00. Pamiętaj także o noszeniu kapelusza i okularów przeciwsłonecznych, aby dodatkowo chronić głowę, twarz i oczy.

Ile czasu się opalać?

Czas opalania powinien być dostosowany do twojego fototypu skóry. Osoby z jasną skórą (fototyp I i II) na słońcu nie powinny spędzać bez ochrony więcej niż 15 minut. Osoby z ciemniejszą skórą (fototyp III–VI) również powinny zachować ostrożność. Nigdy nie spędzaj długich godzin na słońcu, nawet jeśli używasz kremu z filtrem. Regularne przerwy w cieniu mogą pomóc uniknąć oparzeń i innych uszkodzeń skóry.

W jakich godzinach najlepiej się opalać?

Najlepiej opalać się w godzinach porannych lub późnym popołudniem, kiedy promieniowanie UV jest słabsze. Najbezpieczniejsze godziny na opalanie to przed 10:00 rano i po 16:00. W tych porach dnia słońce jest mniej intensywne. Pamiętaj jednak, że nawet w tych bezpieczniejszych godzinach należy stosować się do zasad bezpiecznego opalania.

Czy w cieniu można się opalić?

Tak, w cieniu również można się opalić. Promieniowanie UV odbija się od różnych powierzchni, np. piasku, wody czy betonu. W ten sposób może docierać do twojej skóry nawet jeśli przebywasz w cieniu. Chociaż opalanie w cieniu jest mniej intensywne, nadal możesz zyskać delikatną opaleniznę.

Bibliografia

1. E. Miliszewska, M. Seredyka-Burduk, Promieniowanie słoneczne – nasz sprzymierzeniec czy wróg? Cz. II Ocena wiedzy studentów na temat promieniowania ultrafioletowego, „Optyka” 5/2021, s. 54–58. 

2. A. Roman, Z wodą nie ma żartów, Wydawnictwo Towarzystwa Zapobiegania Tonięciom i Ratowania Tonących w Białymstoku, Białystok 2022.

3. M.E. Rusin, Współczesne uzależnienia i ich wpływ na zdrowie człowieka (w:) Społeczne uwarunkowania bezpieczeństwa. Wybrane zagadnienia z psychologii i socjologii. Część 3, pod redakcją I. Urych, Akademia Sztuki Wojennej, Warszawa 2020.

4. I. Puszkarz, J. Bednarek, E. Dziarmaga, The effects of tanning on health/Wpływ opalania na zdrowie, „Journal of Education, Health and Sport”, nr 7 (3)/2017, s. 192–202.

5. E. Krajewska-Kułak i inni, Ocena wiedzy studentów ratownictwa medycznego na temat zasad korzystania z solarium (w:) W drodze do brzegu życia, t. 7, pod red. E. Krajewskiej-Kułak i C. Łukaszuk, Białystok 2009, s. 105–115.

6. D. Antonik i inni, The impact of ultraviolet radiation on the skin and the role of photoprotection – the review of the literature/Wpływ promieniowania ultrafioletowego na skórę i rola fotoochrony – przegląd piśmiennictwa, „Journal of Education, Health and Sport”,  nr 37 (1)/2023, s. 80–98.