Weganizm staje się coraz popularniejszym sposobem żywienia. Coraz więcej osób sprzeciwia się bowiem wykorzystywaniu zwierząt i zmienia dietę na bardziej przyjazną środowisku. Z badań przeprowadzonych przez Homi Homini na zlecenie firmy LightBox wynika, że 1,6 proc. osób jest weganami, czyli ogranicza swoją dietę wyłącznie do produktów roślinnych. Za najbardziej wegański kraj na świecie uważa się obecnie Izrael, ponieważ weganie stanowią 5 proc. jego mieszkańców.
Weganizm to nie tylko dieta i kuchnia wegańska. To też filozofia i styl życia eliminujące wyzysk i prześladowanie zwierząt. Dlatego decydując się na zakup produktów spożywczych, ubrań czy kosmetyków, weganie i weganki muszą mieć pewność, że przy ich produkcji nie ucierpiało żadne zwierzę. Nie noszą futer, ubrań ze skóry, wełny czy jedwabiu, nie używają kosmetyków ani leków testowanych na zwierzętach. Unikają też i piętnują wszelkie formy rozrywek, które przyczyniają się do krzywdzenia zwierząt. Protestują przeciwko istnieniu cyrków i ogrodów zoologicznych oraz zwalczają myślistwo i wędkowanie.
Już wiele lat temu pojawiła się idea dotycząca zaprzestania używania jakichkolwiek produktów pochodzenia zwierzęcego. Jak się okazuje, już grecki uczony Pitagoras w V wieku p.n.e. promował bezmięsny styl życia. Jednakże do stworzenia pojęcia weganizmu przyczynił się głównie wykładowca Niemieckiego Stowarzyszenia Wegetarian, Bruno Wolff.
W 1944 roku w Wielkiej Brytanii wyłoniło się Stowarzyszenie Wegan. Jego założyciel, Donald Watson, utworzył termin „vegan”, składając go z pierwszych i ostatnich liter słowa „veg-etari-an”, a w 1949 roku zaproponował jako kluczową „zasadę unikania wykorzystywania zwierząt przez ludzi”. Watson wykorzystał do promocji nowego pojęcia fakt, że w 1943 roku odkryto, że ok. 40 proc. krów mlecznych w Wielkiej Brytanii było zakażonych gruźlicą. Rezygnacja z produktów odzwierzęcych miała zapewnić ludziom ochronę przed tego typu zagrożeniami.
Dietetyczne wybory wegan i weganek wynikają najczęściej z pobudek etycznych i moralnych oraz ekologicznych, motywowanych potrzebą zdrowego trybu życia. Poza niezaprzeczalnym wpływem na zmniejszenie cierpienia zwierząt, traktowanych w okrutny sposób w przemysłowych hodowlach, za wegańskim jedzeniem przemawia również fakt, że jest ono korzystne dla środowiska. Z badań naukowców Uniwersytetu Oksfordzkiego wynika, że rezygnując z produktów pochodzenia zwierzęcego, zmniejszamy nasz ślad węglowy o 73 proc. Warto przypomnieć, że produkcja mięsa i nabiału jest odpowiedzialna za 60 proc. gazów cieplarnianych wydzielanych przez sektor rolniczy. Ponadto, motywacją dla wegan staje się również zdrowy styl życia. Poprzez spożywanie dużej ilości warzyw i owoców, dostarczają sobie oni mnóstwa witamin, minerałów oraz błonnika. Weganie i weganki są statystycznie szczuplejsi od mięsożerców i odznaczają się niższą tendencją do zapadania na choroby układu krążenia, cukrzycę typu 2, raka prostaty i okrężnicy.
Dieta wegańska jest bardziej restrykcyjną odmianą wegetarianizmu. Weganie wykluczają ze swojego menu wszystkie produkty odzwierzęce, czyli mięso, mleko, miód, nabiał, jajka.
Na szczycie ich piramidy żywieniowej znajdują się owoce i warzywa, a sama dieta polega na zastępowaniu białka zwierzęcego białkiem roślinnym. Ważną rolę w kuchni wegańskiej stanowią rośliny strączkowe, grzyby, rośliny oleiste, takie jak siemię lniane, sezam, pestki i glony morskie oraz mleko roślinne, najczęściej sojowe albo ryżowe, a także tofu, ser otrzymywany z mleka sojowego.
Czy weganie jedzą chleb? Tak, oczywiście, pod warunkiem że do jego produkcji nie użyto dodatkowo żadnych składników pochodzenia zwierzęcego.
Weganizm eliminuje z diety każdą żywność pochodzenia zwierzęcego, czyli:
Oprócz mięsa, jaj czy nabiału w kuchni wegańskiej nie dopuszcza się jedzenia wywarów mięsnych, a także – w skrajnych przypadkach – leków i kosmetyków wyprodukowanych na bazie tkanek zwierzęcych.
Dlaczego weganie nie jedzą jajek ani miodu? W jednym i drugim wypadku chodzi o wykorzystywanie zwierząt dla ludzkich celów. Przemysłowa hodowla kur jest wysoce nieetyczna, natomiast pozyskiwanie miodu uważane jest za okradanie pszczół z ich z ciężko wypracowanych zasobów.
Zdaniem większości specjalistów każdy model żywienia może korzystnie bądź niekorzystnie wpłynąć na nasze zdrowie. Warunkiem koniecznym jest jego odpowiednie zbilansowanie, to znaczy stworzenie takiego jadłospisu, który – bazując na potrawach z kuchni wegańskiej – dostarczy niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu składników pokarmowych. Prawidłowo zbilansowana dieta wegańska pozwala:
Ponadto, regularnie jedząc nasiona, orzechy oraz oleje z nich wytwarzane, dostarczają organizmowi wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, cennych m.in. dla układu nerwowego oraz odpornościowego. Jak przejść na dietę wegetariańską? - dowiesz się przechodząc na osobny artykuł.
U osób na diecie wegańskiej może dochodzić do deficytu kilku składników mineralnych – wapnia, jodu, żelaza, selenu oraz cynku. Przyczyną niedoborów tych mikroelementów jest ich znacznie mniejsza biodostępność w produktach pochodzenia roślinnego. Źródłem selenu w diecie wegańskiej mogą być orzechy brazylijskie, cynku – ocet jabłkowy, jodu – algi i wodorosty, a wapnia – mleka roślinne i tofu.
Przechodząc na dietę bezmięsną, weganin powinien do posiłków zawierających źródła żelaza niehemowego (takich jak gotowana soja, pestki słonecznika, pestki dyni, płatki owsiane) dodawać produkty bogate w witaminę C. Należy również dostarczać sobie białka w postaci roślin strączkowych i produktów sojowych oraz włączyć do diety nasiona chia, a także komosę ryżową − zawierają one bowiem wszystkie aminokwasy egzogenne i są źródłem tzw. kompletnego białka.
W związku z tym, że witamina B12 występuje tylko w produktach pochodzenia zwierzęcego, takich jak mięso, ryby czy mleko i produkty mleczne, suplementacja witaminy B12 w diecie wegańskiej jest faktycznie konieczna.
Witamina B12 uczestniczy w produkcji erytrocytów. Jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Jej niedobory mogą prowadzić do anemii złośliwej, która objawia się osłabieniem, zmęczeniem, brakiem apetytu oraz zaburzeniami pamięci. Z kolei witamina D występuje tylko w nielicznych produktach roślinnych, głównie w grzybach. Aby zbilansować dietę bezmięsną, wszyscy weganie i weganki powinni rozważyć również i jej suplementację. Szczególną uwagę trzeba też zwrócić na podaż wapnia i jodu w diecie.
Wady
Nieprawidłowo skomponowana dieta wegańska może doprowadzić do niedoborów energetycznych. Badania wskazują, że weganie mogą być narażeni na deficyty:
Ponadto, w pewnych środowiskach, weganie bywają niekiedy narażeni na ostracyzm towarzyski, stają się czasami ofiarami docinków, niewybrednych żartów, a nawet agresji.
Zalety
Przede wszystkim, przechodząc na dietę wegańską, przyczyniasz się do poprawienia życia zwierząt, i nie bierzesz udziału w procederze ich okrutnego traktowania i zabijania. Z punktu widzenia ekologii przejście na dietę roślinną jest również korzystne, ponieważ uprawa roślin wiąże się z mniejszą eksploatacją środowiska i niższą emisją zanieczyszczeń. Dieta wegańska przyczynia się między innymi do zmniejszania:
Kuchnia wegańska ma również korzystny wpływ na zdrowie. Zmniejsza ona ryzyko wystąpienia:
Ponadto weganie są szczuplejsi. Zbadano, że utrata masy ciała u wegan i weganek nie jest zależna od ćwiczeń, a występuje w tempie około 0,5 kg miesięcznie.
Suche nasiona roślin strączkowych, takie jak groch, fasola, soczewica, ciecierzyca, soja oraz bób zabezpieczają zapotrzebowanie organizmu na białko. Doskonałym źródłem białka będą również popularne w kuchni wegańskiej produkty sojowe, np. tofu, tempeh czy napoje sojowe. Jako wegański zamiennik mięsa sprawdza się także seitan. W codziennej diecie każdy weganin powinien znaleźć miejsce dla orzechów, nasion i pestek oraz zielonych warzyw liściastych, aby zapewnić odpowiedni poziom spożycia żelaza.
Z kolei jako roślinne źródła wapnia weganie powinni spożywać brokuły, pomarańcze, wodorosty, mak, migdały, komosę ryżową, sezam, suszone figi i morele. Na zdrowie dobrze wpływa również wypijanie wody o wyższej zawartości tego składnika.
Niedostępne
Oferta już wygasła
Aktywacja przypominania!
Potwierdzenie przypomnienia
Otrzymasz przypomnienie w dniu ${date} o godzinie ${time}.
Wymagana aktywacja wiadomości (e-mail)
